Ο Χρήστος Φαρμάκης πέρα από πολυπράγμων και πολυτάλαντος μουσικός, διακρίνεται από μια ιδιαίτερη καλλιτεχνική ανησυχία που τον ωθεί στην εξερεύνηση και διασάλευση των μουσικών ορίων. Τρανή απόδειξη το πρόσφατο project του “Αθούρα” που προκάλεσε θετικές εντυπώσεις με την πειραματική του διάθεση και την υποβλητική ατμόσφαιρα της πρωινής Μεσολογγίτικης ομίχλης. H κουβέντα που ακολουθεί μας δίνει το προσωπικό στίγμα του δημιουργού και επεκτείνεται από το ρεμπέτικο μέχρι τους Opeth…
Γεια σου Χρήστο! Για αρχή θα ήθελα να μας πεις μερικά πράγματα για το μουσικό σου έργο και την προσωπική σου καλλιτεχνική πορεία.
Γεια σου Γιώργο! Μεγάλωσα στην Θεσσαλονίκη. Ξεκίνησα να παίζω μουσική στα 13-14 και να συνθέτω την δική μου μουσική στα 17-18. Εργάζομαι σαν μουσικός εδώ κι αρκετό καιρό (πρώτη σαιζόν σε μαγαζί 1995-96!) σε διάφορα είδη μουσικής, παίζοντας πάντα όργανα που έχουνε χορδές και τάστα. Έχω σπουδάσει ανώτερα θεωρητικά (αρμονία, αντίστιξη, φούγκα) στο ωδείο και είμαι απόφοιτος της Βασιλικής Ακαδημίας Μουσικής της Κοπεγχάγης, με Bachelor και Master στη σύνθεση. Έζησα στη Δανία για 12 χρόνια και δραστηριοποιήθηκα σαν συνθέτης, ενορχηστρωτής, μουσικός και καθηγητής μουσικής. Έχω γράψει μουσική για ορχήστρα και για διάφορα μουσικά σύνολα. Έργα μου έχουν ηχογραφηθεί, δισκογραφηθεί και παιχτεί στο ραδιόφωνο και σε συναυλίες σε όλη την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τη Νότια Αμερική και την Κίνα. Έχω επίσης κυκλοφορήσει τρία προσωπικά άλμπουμ (διαθέσιμα στο christosfarmakis.bandcamp.com). (Πλήρης δισκογραφία στο www.christosfarmakis.com)
Σαν session μουσικός συμμετείχα σε ηχογραφήσεις και συναυλίες και το 2013 ίδρυσα το κουαρτέτο ‘Κόττος’ στο οποίο έπαιζα τρίχορδο μπουζούκι και πεντάχορδο ιρλανδικό μπουζούκι. Με το κουαρτέτο κυκλοφορήσαμε δύο δίσκους, ο 1ος κέρδισε το βραβείο κοινού της Δανικής Ραδιοφωνίας κι ο 2ος κυκλοφόρησε από την βρετανική Orchid Classics. Δώσαμε συναυλίες μέχρι και το 2019 σε όλη τη Δανία, όπως και στη Σουηδία, Νορβηγία, Γερμανία, Ισλανδία, Αγγλία, Σκωτία, Ελλάδα κι επίσης περιοδεύσαμε 4 μέρες στην Αργεντινή και 14 μέρες στην Κίνα.
Το project “αθούρα” ξεκίνησε επίσημα με το άλμπουμ “Θεμέλια” το 2022, ένα split που συμμετείχα με 3 κομμάτια, και το ομώνυμο full length άλμπουμ “αθούρα” κυκλοφόρησε τον Γενάρη του 2023.
Οφείλω να ομολογήσω ότι το μουσικό σου project ‘Αθούρα’ με το ομώνυμο album στάθηκε μια πολύ ευχάριστη μουσική έκπληξη. Ποια ήταν η διαδικασία σύνθεσης και ηχογράφησης που ακολούθησες;
Η σύνθεση των κομματιών έγινε σταδιακά στο διάστημα 2019-2022. Οι ηχογραφήσεις και οι μίξεις έγιναν στο ”studio” του σπιτιού (εκτός από 2 κομμάτια που ηχογράφησα στο TZ Studio στην Αθήνα). Τα όργανα που χρησιμοποίησα, το πιάνο, όλα τα έγχορδα όπως και κάποια κρουστά, είναι ως επί το πλείστο φυσικά. Η φωνή της αφηγήτριας στον “παλιό μύλο” είναι της Στέλας Τουρβάτσιου και οι φωνές στον “ελαιώνα” είναι του Θοδωρή Ζούμπα και δικιές μου, ηχογραφημένες ένα βράδυ σε έναν ελαιώνα έξω από το Μεσολόγγι.
Τα field recordings που έχω χρησιμοποιήσει στο άλμπουμ είναι από διάφορα μέρη στα οποία έχω ταξιδέψει. Κάθε φορά που ήμουνα για συναυλίες στο εξωτερικό είχα μαζί μου ένα φορητό recorder και στον ελεύθερο χρόνο μου, συνήθως τα πρωινά, προσπαθούσα να γνωρίσω κάθε νέα πόλη περπατώντας (έχω γράψει χιλιόμετρα…) και ηχογραφώντας ήχους από διάφορα σημεία.
Για τη δημιουργία αυτής της μουσικής συλλογής σχεδόν όλα πέρασαν από τα χέρια σου. Αυτό έγινε για πρακτικούς λόγους ή είχε ως σκοπό τη διασφάλιση του καλλιτεχνικού σου οράματος;
Σαν συνθέτης, όταν έχεις μια παραγγελία για ένα έργο, εργάζεσαι για αρκετό καιρό στη σιωπή, “ακούς” δηλαδή τη μουσική σου εσωτερικά γράφοντας την παρτιτούρα, την οποία τελειώνοντας παραδίδεις και, ουσιαστικά, το έργο σου παίρνει για πρώτη φορά ηχητική υπόσταση αρκετά αργότερα, στην πρόβα, στην συναυλία.
Γράφοντας σαν “αθούρα” λειτουργώ διαφορετικά και θεωρώ ότι βγάζω κάποια άλλα στοιχεία του εαυτού μου, έχοντας εκτός από τη δημιουργική ευθύνη και τον ρόλο του εκτελεστή, του μουσικού, αλλά και του ηχολήπτη και παραγωγού, χρησιμοποιώντας όσο μπορώ τα εφόδια και τις γνώσεις που έχω αποκτήσει μέχρι και σήμερα.
Οφείλω να σου πω ότι όσοι γνωστοί μου άκουσαν το δίσκο πραγματικά εκτίμησαν το μουσικό του αποτύπωμα αλλά και την ατμόσφαιρα του. Ποια είναι η ανάδραση που εσύ έχεις λάβει;
Έχω λάβει ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις, τόσο για τα ατμοσφαιρικά στοιχεία του άλμπουμ όσο και για τη διαφορετικότητα των κομματιών μεταξύ τους. Οι ακροατές για παράδειγμα που προέρχονται από πιο σκοτεινά ακούσματα εστιάζουν στα ambient σημεία του δίσκου, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό ακροατών έχει ενθουσιαστεί με τα πιο μελωδικά κομμάτια.
Η ‘Αθούρα’ είναι ένα έργο που θέλει να του αφιερώσει χρόνο ο ακροατής αλλά αν το κάνει θα ανταμειφθεί. Ποια ήταν η πηγή της έμπνευσής σου γι’ αυτό το album;
Είχα πάντα στο μυαλό, ότι θέλω ο δίσκος να έχει μια ψυχεδελική αισθητική και να λειτουργεί σαν κάτι ενιαίο, σαν ένα έργο που ακούγεται από την αρχή ως το τέλος σαν μια αφήγηση, μια ιστορία. Η πηγή της έμπνευσης είναι πάντα μεταβλητή και συμπληρώνεται από διάφορους παράγοντες, από πράγματα που έχω μέσα μου κι από όλα αυτά που βρίσκονται γύρω μου, πράγματα που βλέπω, που διαβάζω, που βιώνω και που ονειρεύομαι.
Η αλήθεια είναι ότι η πόλη μας, το Μεσολόγγι, εκπέμπει μια χαρακτηριστική μελαγχολική ομορφιά. Εκτός από τη συμβολή στην ονομασία του δίσκου, έχω την αίσθηση ότι η αύρα της λιμνοθάλασσας είναι πανταχού παρούσα…
Ως κάτοικος της πόλης που δεν κατάγεται από εδώ ή έχει μεγαλώσει εδώ, έχω το “πλεονέκτημα” να παρατηρώ ουδέτερα το αστικό τοπίο και τη φύση. Μπορώ να λαμβάνω τα περισσότερα οπτικά, ηχητικά ή και ατμοσφαιρικά ερεθίσματα ατόφια, χωρίς να φιλτράρονται από ιδέες και αναμνήσεις, κι επίσης έχω τη χαρά να βλέπω και ομορφιές που η συνήθεια των χρόνων σε κάνει, όπως είναι λογικό, να τις αγνοείς. Η αύρα της λιμνοθάλασσας είναι μαγική και οι εναλλαγές των χρωμάτων, και ειδικά των διαθέσεων, αμέτρητες.
Υπό ποιες προϋποθέσεις και συνθήκες ένας καλλιτέχνης που ζει μόνιμα στην επαρχία καλείται να δημιουργήσει;
Κάθε δημιουργός λειτουργεί διαφορετικά και αποδίδει σε διαφορετικό περιβάλλον. Όπως και η κάθε πόλη, μεγάλη ή μικρή, έχει τα υπέρ και τα κατά της.
Ξέρω ότι έχεις ζήσει αρκετά χρόνια στο εξωτερικό για τις μουσικές σπουδές σου. Θα μπορούσες να μου πεις τις ευκολίες αλλά και τις δυσκολίες ίσως που συναντά ένας δημιουργός ‘εκτός έδρας’;
Αυτό που βρήκα πολύ διαφορετικό σε αρκετά κράτη, κυρίως της βόρειας Ευρώπης, είναι η έλλειψη της γραφειοκρατίας. Τα αυτονόητα πράγματα είναι αυτονόητα και υπάρχει σεβασμός προς τον κάθε πολίτη. Το σημαντικότερο όμως, κατά τη γνώμη μου, είναι το ότι ορισμένες σημαντικές διαδικασίες και επιλογές στον επαγγελματικό τομέα γίνονται καθαρά με αξιοκρατικά κριτήρια. Αυτό είναι σίγουρα θετικό για αυτούς που εργάζονται σκληρά, μεθοδικά και με επιμονή. Αν κάποιος όμως έχει μάθει να λειτουργεί αποκλειστικά βασισμένος σε γνωριμίες και ενίοτε χρησιμοποιώντας αθέμιτα μέσα, ενδεχομένως να δυσκολευτεί.
Ποιοι συνθέτες ή συγκροτήματα σε έχουν επηρεάσει και θεωρείς ότι αποτέλεσαν τα δικά σου καλλιτεχνικά θεμέλια;
Αδύνατον να απαντήσω. Η λίστα μου είναι ατέλειωτη. Ακούω ασταμάτητα μουσική. Με εξαίρεση τις περιόδους που είμαι αφοσιωμένος στο γράψιμο, που ακόμα και το φαγητό και ο ύπνος έρχονται σε δεύτερη μοίρα, ακούω τουλάχιστον 2 με 3 καινούρια άλμπουμ (καινούρια για μένα, που δεν έχω ξανακούσει) σε καθημερινή βάση. Για το κάθε είδος μουσικής που με ενδιαφέρει κάνω εκτεταμένη έρευνα για συνθέτες, συγκροτήματα, projects κλπ. Αλλά και για τα είδη που δε με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα σαν ακροατή, έχω μια απλή επαφή από καθαρά μουσικολογικό ενδιαφέρον.
Ξέρω ότι τρέφεις μεγάλη αγάπη στο ρεμπέτικο τραγούδι αλλά και για τους Opeth. Τελικά η καλή μουσική δεν γνωρίζει όρια…
Το μόνο όριο που μπορεί να μπει είναι αισθητικό και τίποτα δεν είναι απόλυτο. Είμαι υπερ της αμφισβήτησης και του επαναπροσδιορισμού για το καθετί, γιατί σαν άνθρωποι πρέπει να αλλάζουμε, να βελτιωνόμαστε. Πολλά πχ ρεμπέτικα τραγούδια τα παίζαμε παλιότερα με έναν συγκεκριμένο τρόπο, αλλά τα τελευταία χρόνια, ειδικά με την εύκολη πρόσβαση σε ιστορικές ηχογραφήσεις, πρώτες εκτελέσεις κλπ, οι ερμηνείες που γίνονται είναι πολύ πιο σωστές και πιο πιστές στο ύφος και στην αισθητική της εποχής. Όσο για τους Opeth, ακολουθώ την πορεία τους από το 2000 περίπου που πρωτοάκουσα το ‘Still Life’ (μεγάλη δισκάρα και θεωρώ πως είναι και το καλύτερό τους album), τους έχω δει 4 φορές live, μια στην Αθήνα, δυο φορές στη Δανία και μια στη Σουηδία και είμαι θα έλεγα κι εγώ ένας από αυτούς που, ενώ έχω μεγάλο σεβασμό για το έργο τους, κάθε φορά που έφευγε ένα από τα μέλη της μπάντας έχανα και λίγο από το ενδιαφέρον μου για την συνέχεια.
Ποια είναι τα επόμενα μουσικά σου σχέδια;
Τα σχέδια για την ‘αθούρα’ είναι μια πιθανή φυσική κυκλοφορία του άλμπουμ σύντομα, καθώς και κάποιες εμφανίσεις όπου θα το παρουσιάσω ζωντανά. Επίσης έχω ήδη σκίτσα και ιδέες (και εξώφυλλο) για το δεύτερο άλμπουμ που ευελπιστώ να βάλω σε μια σειρά μες στο καλοκαίρι και να ξεκινήσω να γράφω.
Ευχαριστώ για τη συνέντευξη! Τα τελευταία λόγια σου ανήκουν.
Εγώ ευχαριστώ για τη συνέντευξη και τη φιλοξενία στο Soundcheck. Είναι τιμή μου να βρίσκεται η ‘αθούρα’ ανάμεσα σε τόσα σπουδαία συγκροτήματα.
