Στο όγδοο προσωπικό του album ο “βετεράνος” Steven Wilson, αφήνει στην άκρη τα «ηλεκτρονικά» και επιστρέφει με ένα «progressive έπος», τον ήχο δηλαδή που τον καθιέρωσε την δεκαετία του ´90 με τους Porcupine Τree. Η επιστροφή που έγραψα έχει να κάνει με τις ηχητικές κατευθύνσεις που επιλέγει αυτή την φορά, γιατί από την δισκογραφία -εδώ και τριάντα χρόνια- δεν έλειψε ποτέ. Ο Wilson είναι ένας ευφυής και υπερδραστήριος άνθρωπος. Είναι από τους βασικούς λόγους που αξίζει κάποιος να έχει λογαριασμό στα «social» και να τον παρακολουθεί. Εκεί αναρτά κατά καιρούς βίντεο με προσωπικά σχόλια για μερικά από τα αριστουργήματα της δισκογραφίας. Ωραία πράγματα που εμπνέουν και ωθούν τον κόσμο να ασχοληθεί σοβαρά με τη μουσική.
Ο Steven Wilson είναι φανατικός οπαδός των Pink Floyd. Όπως ανακοίνωσε στον επίσημο λογαριασμό του ανέλαβε τη νέα μίξη της επανέκδοσης του ηχητικού, οπτικού και κλασικού αριστουργήματος των Floyd “Live at Pompeii” το οποίο λίγο μετά το Πάσχα, θα απολαύσουμε στη μεγάλη οθόνη σε stereo 5.1, Dolby atmos και δεν συμμαζεύεται. Κάπου διάβασα ότι ο Wilson είναι ο πιο πετυχημένος μουσικός για τον οποίο δεν ξέρεις σχεδόν τίποτα, λογικό για έναν καλλιτέχνη που υπηρετεί τη μουσική και όχι την προσωπική προβολή. Μέσα σε αυτό το κλίμα το “The Overview”, εν έτη 2025, σκάει με εκθαμβωτικό θράσος λες και το σύμπαν της μουσικής έχει ξεμείνει χρονικά στο 1975.
Δυο σουίτες απαρτίζουν το album, είκοσι τριών και δεκαοκτώ λεπτών αντίστοιχα. Αρχικά αναρωτήθηκα ποιος έχει είκοσι λεπτά χρόνο να διαθέσει για ένα τραγούδι. Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Αν πιεστείτε λίγο και αφιερώσετε τον χρόνο που ζητάει ο δίσκος θα ανταμειφθείτε στην κυριολεξία. Θα αισθανθείτε ότι κάτι καλό κάνατε για τον εαυτό σας και η επόμενη μέρα, πιστέψτε με, θα είναι διαφορετική. Έχουμε ξεχάσει να ακούμε πραγματικά μουσική γιατί εκείνο το δευτερόλεπτο που συναντάμε μια μελωδία σκεφτόμαστε τις άλλες εκατό που ανεβαίνουν στις πλατφόρμες με αποτέλεσμα να χάνεται η απόλαυση της ακρόασης. Έτσι φίλοι μου χάνεται το νόημα, ο Wilson όμως υπάρχει για να μας το υπενθυμίζει. Το “Τhe Overview” ακολουθεί ένα συνεκτικό θέμα, αφηγείται μια ενιαία ιστορία από την αρχή μέχρι το τέλος, έτσι όπως μάθαμε με τα concept albums “Tommy”, “The Wall”, “Dark Side of the Moon”. Το βασικό του θέμα είναι το «overview effect», η ψυχολογική και συναισθηματική εμπειρία που βιώνουν οι αστροναύτες όταν βλέπουν τη Γη από το διάστημα. Πρόκειται για μια αίσθηση θαυμασμού και συνειδητοποίησης του πόσο μικρός και εύθραυστος είναι ο κόσμος.
Η πρώτη σουίτα φέρει τον τίτλο “Objects Outlive Us” και χωρίζεται σε οκτώ μέρη. Εδώ συναντάμε τo πολυεπίπεδο φωνητικό φαλτσέτο του Wilson και τους στίχους του Andy Patridge των XTC να αντιπαραθέτουν την καθημερινή ζωή με τα κοσμικά γεγονότα. Οι ποιητικοί στίχοι κοσμούνται με πιάνο, όργανο, ακουστικές κιθάρες, μπάσο και έγχορδα. Τα οργανικά μέρη συναντούν το progressive rock και την κινηματογραφική μουσική. Άλλο ένα εύρημα του Wilson είναι η μαεστρία με την οποία αποφεύγει την υπερβολή και την μονοτονία των «prog» συνθέσεων. Το ενδιαφέρον του ακροατή το κρατάει μέχρι τέλους με το να διαχωρίζει σε μέρη την κάθε σουίτα, σαν κάθε «μέρος» να είναι ένα ξεχωριστό τραγούδι. Έτσι λοιπόν από τις πανέμορφες μεγαλοπρεπείς οργανικές συνθέσεις κλασικής μουσικής, μεταβαίνει στις βαθιά παραμορφωμένες μπάσες γραμμές, στις διπλές κιθάρες, τα πλήκτρα, τα ντραμς, ακολουθώντας μια πολύπλοκη αρχιτεκτονική.
Η δεύτερη «σουίτα» αποτελείται από έξι μέρη. Εδώ ακούμε την σύζυγο του Wilson να διαβάζει με απόκοσμο τρόπο τις αποστάσεις της γης από διάφορους γαλαξίες, προτού οι πλούσιες ακουστικές κιθάρες του “A Beautiful Infinity”, τα synths και τα τύμπανα του “Infinity Measured In Moments” παραλάβουν τη σκυτάλη και συμπληρώσουν τις απόλυτες κοσμικές ενορχηστρώσεις. Το φινάλε του “Permanence” είναι θαυμάσιο. Είναι το τελειωτικό χτύπημα ενώ φτάνεις στο τέλος ενός δαιμονισμένου ηχητικού λαβύρινθου. Εκεί που ο ακροατής ασφυκτιούσε από τις εναλλαγές των συναισθημάτων, τα πλήκτρα και τα «α λα» Bernard Herrmann πνευστά τον παρασέρνουν σε ένα περιβάλλον απόλυτης μοναξιάς.
Το “The Overview” είναι ένα «concept» αριστούργημα «παλαιάς κοπής» που δεν απευθύνεται σε όλους. Μέσα από τις όμορφες αλλά μυστήριες συνθέσεις και τους απλοϊκούς στίχους «συλλογίζεται» τη μηδαμινή θέση του ανθρώπου στο σύμπαν, παραμένοντας πιο επίκαιρο από ποτέ. Είναι πολλά αυτά που συμβαίνουν στη σύνθεση, στην απόδοση και στην παραγωγή του “The Overview”, όπου οι συμμετοχές από τη γυναίκα και τα παιδιά του, το κάνουν να μοιάζει με οικογενειακή υπόθεση. Ο δρόμος βέβαια που επιλέγει ο Wilson δεν είναι εύκολος, αλλά με τα πάντα σωστά εστιασμένα, ίσως υπερβολικά, αλλά προσβάσιμα στο μέσο ακροατή, κερδίζει επάξια τον τίτλο του σημαντικότερου προοδευτικού μουσικού της εποχής μας. Συνιστώνται ακουστικά και ανοιχτό μυαλό, όπως ο ίδιος μας προτρέπει.
(Γράφει ο Γιώργος Γεωργίου:)
Αν ο ίδιος είχε ομολογήσει σχεδόν ξεδιάντροπα πως σμίλευσε το “The Harmony Codex” του 2023 χωρίς ατζέντα, τον βρίσκουμε φέτος να επιστρέφει χωρίς την παραμικρή προειδοποίηση, εγκαταλείποντας άλματα της πρόσφατης δράσης του και αγναντεύοντας τα αστέρια από μια βάση γνώριμη, οικεία, φιλική και πεπερασμένη σαν την παλάμη του. Νιώθω ήδη τα αυτιά από κάποιους αποστάτες να έχουν στρίψει με προσμονή και περιέργεια.
Υπάρχει ένα φαινόμενο που επηρεάζει τους αστροναύτες όταν ταξιδεύουν στο διάστημα και κοιτάζουν πίσω στη Γη, που ονομάζεται φαινόμενο επισκόπησης (“the overview effect”). Είναι ουσιαστικά μια δυνατή μετατόπιση της αντίληψης που συμβαίνει, και έχει να κάνει με την προοπτική και το πώς νιώθουν για τη ζωή τους. Και είναι μια νοητική προοπτική, κυριολεκτικά έχοντας μια επισκόπηση του πού ταιριάζουμε στο χρόνο και στον χώρο, ή κάποια εντύπωση για αυτό, και κατανοώντας σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου πόσο ασήμαντοι είμαστε. Ο Steven Wilson δεν έχει ταξιδέψει φυσικά στο διάστημα, αλλά σκέφτηκε αρκετά τα δυο τελευταία χρόνια αυτό το φαινόμενο επισκόπησης.
Σύμφωνα με τον δημιουργό του, το νέο του έργο είναι ένα άλμπουμ για την άνοδο των social media και τον θάνατο της περιέργειας, για την υπαρξιακή ματαιότητα και ομορφιά της ανθρώπινης ζωής. Αλλά κυρίως είναι θέμα προοπτικής. Όπως το θέτει ο Wilson, μερικές φορές το να σου υπενθυμίζεται πόσο ασήμαντος είσαι πραγματικά από άποψη χρόνου και χώρου μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση προοπτικής, τόσο με θετικό όσο και με αρνητικό τρόπο. Ολόκληρο το άλμπουμ αφορά τον κοσμικό ίλιγγο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της επισκόπησης.
Το ταξίδι του Wilson προς τα αστέρια ξεκίνησε στο βόρειο Λονδίνο με ένα πεντάλεπτο μουσικό κομμάτι που γράφτηκε αρχικά για το “The Harmony Codex”, αλλά έμεινε έξω. Του άρεσε πραγματικά, αλλά ένιωσε ότι ήταν μάλλον αρκετά σε progressive ύφος για τον συγκεκριμένο δίσκο. Το κομμάτι κατέληξε κάπου στα μισά του ομώνυμου κομματιού του “The Overview”. Ναι, το άλμπουμ αποτελείται από δυο μεγάλες σε διάρκεια μουσικές σουίτες. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που νιώθω τα αυτιά των αποστατών να γυρίζουν ακόμα πιο έντονα. Η πρώτη σουίτα είναι το 23λεπτο “Objects Outlive Us”. Αποτελεί συνολικά την πιο συγγενική -με τις παραδοσιακές αρχές του- συνθετική επικοινωνία που είχε τα τελευταία χρόνια. Πολυφωνικές αρμονίες, απλωμένα prog rock τοπία, απαραίτητες space rock εντυπώσεις, δομικά στοιχεία από την βαθιά παράδοση του είδους μεταλλάσσονται στην περιγραφική χοάνη του δημιουργού σε ένα υπερβατικό ταξίδι. Σε αυτό το πρώτο μέρος είναι ίσως πιο έντονη η σύγκρουση αυτής της ανθρώπινης θνητότητας, του πεπερασμένου με το αχανές του διαστήματος, καθώς η παράδοση μπαίνει σε μια φουτουριστική κάψουλα και δοκιμάζει τις αντοχές της. Ακόμα και αν αυτό σημαίνει πως παραμονεύει στο φινάλε του μια απόπειρα κλασικής prog αντήχησης, μια από τις πιο υπερβατικές στιγμές του άλμπουμ με την συνδρομή του Randy McStine. Ο κιθαρίστας προσθέτει ένα μνημειώδες σόλο, αντάξιο του David Gilmour ή του Steve Hackett. Νομίζω πως οι αποστάτες είναι πια εδώ.
Η δεύτερη σουίτα είναι ουσιαστικά το ομώνυμο κομμάτι και απλώνεται σε περίπου δεκαοκτώ λεπτά. Με αισθητή την περισσότερο ηλεκτρονική κατεύθυνση, ξεδιπλώνει την αχανή προοπτική και την ψυχρότητα του διαστήματος, και αυτή η εντύπωση υπογραμμίζεται από τον ήχο της φωνής της συζύγου του Wilson, Rotem, που αναφέρει με ρομποτική απάθεια αριθμούς που αντιστοιχούν σε όλο και πιο τεράστιες αποστάσεις από τη Γη και το κοσμικό φαινόμενο που αντιπροσωπεύουν. Η υφολογική εξέλιξη αυτού του δεύτερου μέρους είναι πιο συναρπαστική, μοντέρνα, πληθωρική και γυρίζει σελίδες σε μια απέραντη συμπαντική προοπτική με περιπετειώδη εξέλιξη. Το σοπράνο σαξόφωνο του σπουδαίου Theo Travis μας εγκαταλείπει νοητικά μετέωρους σε μια γλυκιά αιώρηση.
Μάλλον η συντριπτική προοπτική των αριθμητικών συσχετισμών του διαστήματος ήταν το κλειδί που έβγαλε τον Wilson από την αγωνιώδη αναζήτηση του επόμενου βήματος. Ήταν εκείνη την περίοδο που συναντήθηκε με τον Alexander Milas, πρώην αρχισυντάκτη του αδερφού περιοδικού Metal Hammer του Prog και ιδρυτή του Space Rocks, ενός μοναδικού έργου πολυμέσων που συγκεντρώνει την επιστήμη και τις τέχνες, έχοντας σκοπό να συνεργαστούν σε κάτι. Ήταν ο Milas που μύησε τον Wilson στο φαινόμενο της επισκόπησης. Ήταν η στιγμή της έμπνευσης. Σκέφτηκε, “Θεέ μου, υπάρχει ένα άλμπουμ εκεί πέρα”…
Είδος: Progressive Rock, Space Rock, Art Rock
Δισκογραφική Εταιρεία: Fiction Records
Ημερομηνία Κυκλοφορίας: 14 Μαρτίου 2025
